آموزش فرآیند تحليل شبکه ای (ANP)
همانطور که در آموزش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی یا AHP بیان شد در این روش عنصر هر سطح می تواند با عنصر سطح بالاتر از خود بصورت خطی وابسته باشد و این وابستگی تا بالاترین سطح می تواند ادامه داشته باشد. اما اگر این اصل نقض شود یعنی عناصر هر سطح با عناصر همان سطح یا عناصر سطح پایین در ارتباط باشد در اینصورت مساله از حالت سلسله مراتبی خارج شده و حالت شبکه ای پیدا خواهد کرد که به اینگونه مسائل فرآیند تحلیل شبکه ای(Analytic Network Process) می گویند که توسط توماس آل ساعتی در سال ۱۹۸۰ معرفی شد.
برای روشن شدن مطلب به سه شکل زیر مشاهده کنید. شکل سمت چپ که در آن تنها عناصر سطح پایین با عناصر سطح بالای خود در ارتباط هستند نشان دهنده یک فرآیند تحلیل سلسله مراتبی است در حالی که شکل ب و ج یک فرآیند تحلیل شبکه ای می باشد زیرا در شکل ب هم شاخص ها و گزینه ها با یکدیگر در ارتباط هستند(ارتباط دو طرفه دارند) و هم اینکه شاخص ها با خودشان نیز دارای ارتباط درونی می باشند و در شکل ج نیز نوعی رابطه دو طرفه و غیر خطی مشاهده می شود.
بنابراین می توان بیان کرد که فرآیند تحلیل شبکه ای برای مسائلی که وابستگی و بازخورد میان سطوح مختلف سلسله مراتبی آن مشاهده می شود کاربرد دارد.
برای آشنایی بیشتر با مزیت روش فرآیند تحلیل شبکه ای نسبت به روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی به مثال زیر توجه فرمایید.
مثال) سازمانی برای انتخاب تامین کننده مورد نظر خود از میان دو تامین کننده از دو معیار قیمت محصول و هزینه سفارش دهی استفاده می کند. ساختار سلسله مراتبی مساله به صورت زیر می باشد.
داده های مربوط به تامین کنندگان بصورت زیر می باشد.
با توجه به داده های بالا می توان هزینه های مربوط به هر تامین کننده را بصورت زیر محاسبه کرد.
همانطور که مشاهده می شود با توجه به مجموع هزینه های هر تامین کننده می توان بیان کرد که تامین کننده شماره یک به علت مجموع هزینه کمتر باید انتخاب شود.
با استفاده از روش فرآیند تحلیل سلله مراتبی وزن هر یک از گزینه ها بصورت زیر بدست می آید.
همانطور که مشاهده می شود با روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی هر دو گزینه وزن برابری دارند در حالی که این خلاف واقع است زیرا با توجه به مجموع هزینه ها مشخص شد که تامین کننده شماره ۱ بر تامین کننده شماره ۲ ارجحیت دارد.
علت این خطا این است که وزن ۱/۳ بدست آمده برای هر دو گزینه نسبت به شاخص ها برابر نیستند. یعنی یکی از تقسیم ۵۰۰۰ بر ۱۵۰۰۰ و یکی از تقسیم ۶۰۰ بر ۱۸۰۰ بدست آمده است. یعنی این دو عبارت از بزرگی یکسانی برخوردار نیستند.
البته اگر جنس این دو شاخص متفاوت بود با در نظر گرفتن وزن، این تفاوت لحاظ می شد ولی در اینجا هر دو شاخص از جنس هزینه می باشند. بنابراین باید وزن دو شاخص را متفاوت در نظر گرفت به همین خاطر وزن این دو شاخص به گزینه ها بستگی دارد که مساله را از حالت AHP به ANP تبدیل می کند. شکل ساختار شبکه ای به صورت زیر در می آید. همانطور که مشاهده می شود ارتباط بین شاخص ها و گزینه ها بصورت دو طرفه می باشد.
حال مساله بالا را به روش فرآیند تحلیل شبکه ای حل می کنیم. بدین منظور ابتدا مفاهیم روش ANP توضیح داده می شود.
فرآیند تحلیل شبکه ای(ANP)
تصور كنيد كه مساله داراي N شاخه به نام‌هاي C1، C2، … ، CN بوده و در شاخه i ام تعداد ni عنصر وجود داشته باشد حال اگر دو شاخه i و j را انتخاب كرده و تمام عناصر i را به صورت زوجي نسبت به عنصر اول j مقايسه كنیم ماتريس مقايسه زوجي كه در زير نشان داده شده است به دست مي‌آيد.
پس از تشکیل ماتریس مقایسات زوجی، باید وزن نسبی آنها را به همان روش گفته شده در روش AHP محاسبه نمود. که بصورت زیر نشان داده می شود.
حال چنان‌چه تمام عناصر i را با يكديگر به صورت زوجي نسبت به تمام عناصر j مقايسه شوند و بردارهاي ويژه آن را به دست آوريم ماتريس زير حاصل خواهد شد:
اگر ماتريس بالا را برای همه شاخه های مساله بدست آوریم ماتریس زیر بدست می آید که به آن سوپر ماتریس می گویند.
تومال آل ساعتی معتقد است که با استفاده از ماتریس احتمالی و زنجیره های مارکف می توان وزن هر یک از عناصر مساله را بدست آورد .
در ادامه با استفاده از روش ANP به محاسبه وزن هر یک از عناصر مساله بالا می پردازیم. با توجه به شکل ساختار شبکه ای مساله که در بالا بدست آمد ماتریس مقایسه های زوجی زیر را باید محاسبه نمود.
- گزینه های مساله را به صورت زوجی نسبت به شاخص قیمت محصول مقایسه کرده و ماتریس زوجی را تشکیل دهیم.
- گزینه های مساله را به صورت زوجی نسبت به شاخص هزینه سفارش دهی مقایسه کرده و ماتریس زوجی را تشکیل دهیم.
- شاخص های مساله را به صورت زوجی نسبت به گزینه ۱(تامین کننده ۱) مقایسه کرده و ماتریس زوجی را تشکیل دهیم.
- شاخص های مساله را به صورت زوجی نسبت به گزینه ۲(تامین کننده ۲) مقایسه کرده و ماتریس زوجی را تشکیل دهیم.
از آنجایی که در روش AHP دو ماتریس زوجی بخش ۱ و ۲ را به همراه وزن نسبی آنها بدست آوردیم در ادامه ما ماتریس مقایسه زوجی بخش ۳ و ۴ را بدست آورده و سپس وزن نسبی آنها را محاسبه می کنیم. نتایج حاصل از چهار بخش بالا در زیر ارائه شده است.
در این مرحله با استفاده از بردارهای بالا سوپر ماتریس مساله را بصورت زیر تشکیل می دهی
که با به توان ۷ رساندن سوپر ماتریس بالا اعداد هر سطر به همگرایی می رسد و وزن هر عنصر بدست می آید(شکل زیر).
با توجه به ماتریس W می توان وزن هر عنصر را بصورت زیر بدست آورد. بنابراین مشاهده می شود که انتظار قبلی تامین کننده شماره ۱ وزن بیشتری را کسب کرده است پس به عنوان تامین کننده مورد نظر شرکت انتخاب می شود.
برای انجام محاسبات مربوط به فرآیند تحلیل شبکه ای می توان از نرم افزار تخصصی آن یعنی نرم افزار سوپر دیسیژن(Super Decision) استفاده کرد.
امیدواریم این آموزش توانسته باشد به شما در آموزش فرآیند تحلیل شبکه ای کمک کرده باشد.
در صورت نیاز به مشاوره، آموزش و یا تحلیل روش فرآیند تحلیل شبکه ای یا نرم افزار Super Decision به بخش ارتباط با ما مراجعه فرمایید.
ارتباط با ما
تیم مشاوره مدیریت – مشاوره روش ها تصمیم گیری چند معیاره – تدریس دروس مدیریت – ترجمه مقاله های مدیریتی – تیم مشاوره مدیریت
تیم مشاوره مدیریت – مشاوره روش ها تصمیم گیری چند معیاره – تدریس دروس مدیریت – ترجمه مقاله های مدیریتی – تیم مشاوره مدیریت
تیم مشاوره مدیریت – مشاوره روش ها تصمیم گیری چند معیاره – تدریس دروس مدیریت – ترجمه مقاله های مدیریتی – تیم مشاوره مدیریت
تیم مشاوره مدیریت – مشاوره روش ها تصمیم گیری چند معیاره – تدریس دروس مدیریت – ترجمه مقاله های مدیریتی – تیم مشاوره مدیریت
تیم مشاوره مدیریت – مشاوره روش ها تصمیم گیری چند معیاره – تدریس دروس مدیریت – ترجمه مقاله های مدیریتی – تیم مشاوره مدیریت
ارتباط با ما – ارتباط با ما – ارتباط با ما – ارتباط با ما – ارتباط با ما – ارتباط با ما
دیدگاهی بنویسید
ببخشید، برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید