روش مطلوبیت(روش Aspiration)

 آموزش روش مطلوبیت

روش مطلوبیت از جمله روش های جبرانی مبتنی بر جدول تصمیم گیری می باشد. اگر روش تاپسیس را در خاطر داشته باشید در این روش همواره ایده آل ترین مقدار و بدترین مقدار در اولویت بندی گزینه های پژوهش تاثیر داشتند در حالی که معمولا اینها مطلوب ما نیستند. برای مثال فرض کنید که قرار است چند ماشین را مورد ارزیابی قرار دهیم در حالی که یکی از ماشین ها از نظر قیمت و مدل بسیار بالا باشد در روش تاپسیس مطمئنا این ماشین گران قیمت خواه و ناخواه  اثر خود را می گذارد در حالی که این مطلوب ما نیست زیرا اصلا برای ما مطلوب نیست که این مقدار هزینه کنیم. در حقیقت ما می خواهیم حدود ۳۰ میلیون تومان هزینه کنیم در حالی که قیمت این ماشین ۲۰۰ میلیون تومان است.

در روش مطلوبیت ما می خواهیم گزینه ای را انتخاب کنیم که حتی الامکان بیشترین نزدیکی را به مقدار مطلوب مجموع شاخص ها داشته باشد.

نمودار پیوستار زیر را در نظر بگیرید.

عبارت Aj در حقیقت مقدار مطلوب برای تصمیم گیرنده می باشد که مقدار آن توسط تصمیم گیرنده مشخص می شود.

در این روش جدول تصمیم گیری وجود دارد. اما نیازی به نرمالسازی و وزن نیست چون به نوعی در درون این روش نوعی نرمالسازی و نوعی وزن وجود دارد.

در این روش فاصله هر گزینه را از نقاط مطلوب همه شاخص ها(Aj) به دست می آوریم. گزینه ای که فاصله آن با مقدار مطلوب همه شاخص ها کمتری باشد گزینه مطلوبتر برای ما می باشد.

فاصله گزینه i از نقاط مطلوب همه شاخص ها به صورت زیر محاسبه می شود:

مثال) جدول تصمیم گیری زیر مربوط به ارزیابی سه گزینه می باشد. با استفاده از روش مطلوبیت مطلوب ترین گزینه را انتخاب کنید.

همانطور که مشاهده می شود با توجه به مفاهیم روابط  Nj و Ij ما مقدار هر رابطه را برای هر شاخص بدست آورده ایم. همچنین مقدار مطلوب(Aj) نیز توسط تصمیم گیرنده ارائه شده است. در صورت حل مساله بالا نتایج زیر حاصل می شود.

همانطور که مشاهده می شود فاصله گزینه سوم از نقاط مطلوب کمتر است بنابراین گزینه مطلوب ما گزینه ۳ می باشد. بعد از گزینه ۳ گزینه ها ۱ و ۲ به ترتیب در جایگاه بعدی قرار می گیرند.

شباهت این روش با روش conjunctive در این است که در هر دو روش یک حد وسط تعیین می شود.